Karşılıksız Çek Suçu Nedir, Cezası Nedir?

Çekin ödenmesi için bankaya sunulduğunda, bankada gerekli nakit karşılığının bulunmaması durumunda işlenen suça "karşılıksız çek düzenleme suçu" denir. Uygulamada bu suç, "karşılıksız çek keşide etme suçu" olarak da adlandırılmaktadır.

Karşılıksız Çek Suçunun OluşumuBu suçun oluşabilmesi için öncelikle çekin, kanunen belirlenen süreler içinde bankaya ibraz edilmesi gerekmektedir. Bankaya ibraz edilen çekin, üzerinde yazılı miktarının bir kısmı veya tamamı karşılıksız olduğunda, bankanın çekin arka yüzüne "karşılıksızdır" şeklinde işlem yapması gerekmektedir.

Çek Kanunu ve Karşılıksız Çek SuçuKarşılıksız çek suçu, 5941 sayılı Çek Kanunu’nun 5. maddesinde, "Çekte Karşılıksızdır İşlemi Yapılmasına Sebebiyet Verme Suçu" olarak düzenlenmiştir. Çek, ticari hayatta sıkça kullanılan bir kambiyo senedi olduğundan, bu suçun cezai ve ticari etkileri büyük önem taşımaktadır.

Karşılıksız Çek Suçu CezasıBir çekin arkasına "karşılıksızdır" işleminin yapılmasına sebebiyet veren kişi, her bir çek için ayrı ayrı olmak üzere, 1.500 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılabilir. Ancak, bu cezanın miktarı, çekte karşılıksız kalan tutardan düşük olamaz.

Adli Para Cezasının Ödenmemesi Durumunda Uygulanacak YaptırımlarEğer kişi hakkında adli para cezası verildikten sonra bu ceza ödenmezse, kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına hükmedilir. Bu yükümlülüğe uyulmazsa, adli para cezası hapis cezasına dönüştürülebilir.

Yargılama Süreci ve Dikkat Edilmesi Gereken HususlarKarşılıksız çek düzenleme suçu, ciddi cezai yaptırımlar doğurmakla birlikte, yargılama süreci de son derece önemlidir. Bu sebeple, sürecin başlangıcından itibaren bir ceza avukatından yardım almak büyük önem taşır.

Karşılıksız Çek Düzenleme Suçunun UnsurlarıKarşılıksız çek suçunun oluşabilmesi için geçerli bir çek düzenlenmeli ve kanunda belirlenen süreler içinde bankaya ibraz edilmelidir. Çekin karşılıksız olduğu tespit edildikten sonra, bankanın çekin arka yüzüne "karşılıksızdır" damgasını vurması gerekmektedir.

Çek hesabı sahibi, tüzel kişi ise, çekin karşılığını bankada bulundurmakla sorumlu olan kişiler, suçtan dolayı cezai sorumluluk taşır. Örneğin, tüzel kişiliklerde mali işlerden sorumlu kişiler, karşılıksız çek keşide etme suçuna karışabilir. Gerçek kişi ise, çek düzenlemek için temsilci ya da vekil atamış olsa da sorumluluktan kurtulamaz.

Karşılıksız Çek Suçunda Yargılama SüreciBu suçun yargılaması için şikayet şarttır, yani suç takibi şikayete bağlıdır. Çekin karşılıksız olduğunun öğrenildiği tarihten itibaren, şikayet hakkı 3 ay ile sınırlıdır. Ayrıca, fiilin işlendiği tarihten itibaren en geç 1 yıl içinde şikayet yapılması gerekmektedir. Bu sürelerin hak düşürücü nitelikte olduğunu unutmamak önemlidir.

Şikayetten Vazgeçme ve Etkin PişmanlıkŞikayetçi, yargılama sırasında şikayetten vazgeçerse, dava sona erer. Karşılıksız çek düzenleme suçunda şikayetten vazgeçme her zaman mümkündür ve bu durumda verilen karar ortadan kalkar. Ayrıca, suçlu kişi, çek bedelini alacaklıya öderse, mahkeme davanın düşmesine karar verir. Ceza verildikten sonra ödenen çek bedeli, hükmün tüm sonuçları ile birlikte kaldırılmasına yol açar.

Karşılıksız Çek Suçunda Görevli ve Yetkili MahkemeKarşılıksız çek suçuyla ilgili yargılamayı yapan mahkeme İcra Ceza Mahkemesidir. Ancak yetkili mahkeme için bazı kriterler bulunmaktadır. Yetkili mahkeme, çekin tahsil edilmesi için bankaya ibraz edildiği yer mahkemesi, çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer mahkemesi veya hesap sahibinin yerleşim yeri mahkemesi olabilir.

Mahkemenin Verebileceği KararlarMahkeme, suçun unsurlarının oluşmadığına kanaat getirirse beraat kararı verebilir. Ancak suçun oluştuğuna karar verilirse, adli para cezası verilir. Ayrıca, mahkeme, sanık hakkında çek hesabı açma yasağı getirebilir. Bu yasağın uygulanmaya devam edip etmeyeceği, mahkemenin kararına bağlıdır.

Çek Düzenleme ve Hesap Açma YasağıKarşılıksız çek düzenleme suçunun şikayet edilmesiyle, mahkeme tarafından çek düzenleme ve hesap açma yasağı re’sen uygulanabilir. Bu yasağa itiraz edilebilir, ancak belirli şartlar altında mahkeme kararına uyulması gerekir. Yasağa karşı itirazlar, İcra İflas Kanunu’nun 353. maddesi gereği icra mahkemesinde yapılabilir.

Çek Yasağının KaldırılmasıÇek yasağının kaldırılabilmesi için cezanın infazından sonra en az 3 yıl, ceza infaz edilmemişse her durumda en az 10 yıl geçmesi gerekir. Ancak, bu yasak ancak ilgili mahkemeye yapılan başvuruyla kaldırılabilir.

Sonuç OlarakKarşılıksız çek düzenleme suçu ciddi hukuki sonuçlar doğuran bir suçtur ve bu suçla ilgili yargılama süreci de oldukça karmaşıktır. Çek keşide etme suçu, sadece ticari ilişkilerde değil, kişisel hukuki haklar açısından da önemli sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle, sürecin en başından itibaren bir ceza avukatından destek almak, kişinin haklarını savunmak ve en uygun çözümü bulmak açısından son derece önemlidir. Sürecin doğru bir şekilde yönetilmesi için profesyonel bir hukuki danışmanlık almak, olası cezai müeyyidelerden korunmanın en etkili yoludur. Mersin'de hukuk büromuz bulunan Avukat Şevval Tatlı ile detaylı bilgiler için iletişime geçebilirsiniz.